Gliwice

Skrócone informacje

Godło Gliwic

Flaga Gliwic

Gliwice (wymowa) –(niem. Gleiwitz) miasto położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie śląskim, na zachodnim krańcu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Miasto na prawach powiatu (powiat grodzki), prócz tego – siedziba władz ziemskiego powiatu gliwickiego. W latach 1950-1998 należało administracyjnie do województwa katowickiego.

Dzielnice Gliwic: Bojków, Brzezinka, Czechowice, Kopernik, Ligota Zabrska, Łabędy, Obrońców Pokoju, Ostropa, Sikornik, Sośnica, Szobiszowice, Trynek, Osiedle Waryńskiego, Wilcze Gardło, Wójtowa Wieś, Zatorze, Osiedle Zubrzyckiego, Żerniki.

Edukacja w Gliwicach

• Politechnika Śląska
• Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości
• Polska Akademia Nauk

Inne

• W mieście znajduje się także:
  • Około 11 liceów
  • Około 20 gimnazjów
  • Około 32 szkół podstawowych
  • Około 30 przedszkoli
  • Kilka żłobków

Historia

Najstarsza mapa na której są Gliwice

Dawniej historycy, głównie niemieccy, wiązali pochodzenie nazwy Gliwice/Gleiwitz (pisane również dawniej: Glywice czy Glewitze; łac. Glivitium) od czeskiego pojęcia chlewa (oboczność g do h). Taką tezę postawił m.in. autor pierwszej monografii miasta niemiecki autor Beno Nietsche. Stąd można stwierdzić, że XIII-wieczna nazwa miejscowa została powiązania z czeskim pochodzeniem. Twierdzenie Beno Nietschego zostało zweryfikowane przez niemieckich i polskich językoznawców i zastąpione dwiema innymi koncepcjami:

Gliw albo Gliwa – to imię osobowe, które występowało na terenie Śląska w średniowieczu. W tym przypadku Gliwice posiadają nazwę patronimiczną utworzoną od imienia właściciela ziemi lub jej dzierżawcy, względnie założyciela, zasadźcy Gliwic. Gliw – w językach słowiańskich oznacza często teren gliniasty, obszar podmokły, wilgotny. Według tej wykładni nazwa Gliwic jest nazwą topograficzną, utworzoną od właściwości obszaru na którym założono miasto. Jedna i druga teza ma swoich zwolenników i przeciwników, choć językoznawcy raczej skłonni się przychylać się do drugiej, topograficznej wykładni. W wielu opracowaniach niemieckich można się jeszcze spotkać z tezą wcześniejszą, powielaną bezpośrednio od Beno Nietschego.

Średniowiecze

Ruiny murów miejskich

Pierwsza wzmianka o mieście Gliwice pochodzi z roku 1276.

Cytat ze Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego:

Gliwice... Dawniej zwało się w dokumentach rozmaicie: Gleibitz, Gleywicz, Hliwicz, Gleiwitium i 1204 r. musiało już być kwitnącą osadą, bo w tym czasie przypada fundacya wielkiego kościoła katolickiego parafialnego...

W czasach Mieszka Plątonogiego, wnuka Bolesława Krzywoustego ziemia gliwicka leżała w obrębie księstwa opolsko-raciborskiego. W 1289 roku po podziale księstwa pomiędzy czterech synów stała się odrębnym księstwem. Księstwo to w ??? roku przeszło pod panowanie czeskiego króla, Wacława II. W owym czasie tereny te słynęły z hodowli ryb, młynarstwa, uprawy chmielu, a co za tym idzie z produkcji i sprzedaży piwa.

Lata 1918-1945

Decyzją konferencji pokojowej w Wersalu w 1919 r. o przynależności państwowej Gliwic miał zdecydować plebiscyt.

Odbył się on 20 marca 1921 r. W powiecie gliwicko-toszeckim plebiscyt wypadł korzystnie dla Polski, w samych Gliwicach jednak większość głosów uzyskali Niemcy. W trakcie III Powstania Śląskiego miasto ominęły walki powstańcze. Do potyczek doszło na przedmieściach miasta i w całym powiecie toszecko-gliwickim. W czerwcu 1921 r. do Gliwic wjechały czołgi angielskie, a na tereny powiatu wkroczyły wojska alianckie. Postanowieniem naczelnego dowództwa sił sojuszniczych Gliwice i Zabrze znalazły się znów pod przejściowym zarządem francuskim. Na mocy decyzji o podziale terenu plebiscytowego, którą podjęła Rada Ligii Narodów, a zatwierdziła Rada Ambasadorów w październiku 1921 r., Gliwice pozostały w granicach Niemiec (Republiki Weimarskiej). Miasto zostało jednym z centralnych miast niemieckiej części Górnego Śląska, podczas gdy oficjalną stolicą rejencji było Opole. Jednak to właśnie w Gliwicach, ze względu na silne uprzemysłowienie i bliskość nowej granicy, mieściły się siedziby wielu instytucji i organizacji, m.in. spółek, koncernów, zarządów okręgowych górnictwa i hutnictwa, związków zawodowych robotników i pracodawców, Górnośląskiej Spółki Brackiej i Związku Górnośląskiej Szkoły Górniczej a także dyrekcje zarządów dóbr Ballestremów i Schaffgotschów. W 1924 r. włączono w obręb miasta port w Łabędach, a w 1927 r. okoliczne osiedla: Ligotę Zabrską (Steigern), Sośnicę (Oehringen), Szobiszowice (Petersdorf), Wójtową Wieś (Richtersdorf) i Żerniki (Gröling).

Wstrzymanie przez Niemcy w 1925 r. importu węgla z Polski przyczyniło się do polepszenia zbytu węgla wydobywanego w prowincji górnośląskiej. Ponadto kapitał niemiecki intensywnie wspierał – kosztem wielu milionów marek – tereny niemieckiego Górnego Śląska graniczące z Polską. Uchwalony został program „Pomocy dla Niemieckiego Wschodu" który miał z jednej strony pokazać zainteresowanie Rzeszy tym regionem, z drugiej zaś zahamować ucieczkę ze Śląska na Zachód. Obejmował on m.in. budowę nowych osiedli mieszkaniowych, gmachów publicznych, włączania do Gliwic, Zabrza i Bytomia okolicznych osad robotniczych.

Dzięki temu Gliwice szybko stały się największym miastem nowej prowincji. Już w 1922 r. przeniesiono tu siedzibę wielkiej spółki Oberschlesische-Eisenbahn-Bedarfs-Gesellschaft. W 1925 r. dzięki specjalnym niskoprocentowym kredytom rządowym powstało w Gliwicach nowe przedsiębiorstwo Vereinigte Oberschlesische Hüttenwerke AG, o kapitale 60 milionów marek. Przyczyny polityczne sprawiły, że przeprowadzono gruntowną modernizację, mającą przynieść pełne uniezależnienie od zakładów leżących na polskiej stronie Śląska. Wspierane kredytami państwowymi przeniosły się tu niektóre firmy z innych części Niemiec. Wówczas zbudowano również najnowocześniejsze zakłady przemysłowe przemysłu hutniczego i chemicznego (Gliwice, Kędzierzyn, Kuźnia Raciborska, Łabędy, Racibórz). 31 sierpnia 1939 roku sfingowano napad na ówczesną radiostację gliwicką. Miał to być pretekst do napaści wojsk niemieckich na Polskę. W latach wojny przemysł miasta był nastawiony na produkcję zbrojeniową. W Gliwicach powstały cztery filie obozu w Oświęcimiu, które były źródłem taniej siły roboczej. 24 stycznia 1945 roku miasto zajęła Armia Czerwona.

Lata powojenne

W 1964 roju przyłączono do Gliwic Łabędy wraz z Czechowicami.

Znani gliwiczanie

• John Baildon – szkocki inżynier, projektant, budowniczy
• Leon Berbecki – generał Wojska Polskiego
• Horst Bienek – pisarz niemiecki
• Jacek Bierkowski – szablista, olimpijczyk
• Andrzej Buncol – piłkarz
• Agata Buzek – aktorka
• Jerzy Buzek – polityk, premier rządu RP (1997-2001), szef Parlamentu Europejskiego
• Egon Franke – florecista, złoty medal na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w roku 1964
• Katarzyna Groniec – aktorka, wokalistka
• Wojciech Pelc – pediatra, brydżysta
• Julian Kornhauser – polski poeta, prozaik, krytyk literacki, znawca i tłumacz literatury serbo-chorwackiej
• Teresa Kowalska – polski chemik, tłumaczka literatury pięknej
• Hansi Kraus (wł. Hans Krause) – aktor niemiecki
• Magdalena Kumorek – aktorka, wokalistka
• Włodzimierz Lubański – piłkarz kadry narodowej
• Marta Podgórnik – poetka
• Lukas Podolski – piłkarz niemieckiej kadry narodowej
• Wojciech Pszoniak – aktor
• Tadeusz Różewicz – poeta
• Sebastian Boenish – piłkarz Werderu Brema
• Beata Rybotycka – aktorka, wokalistka
• Stanisław Sojka – muzyk
• Oskar Troplowitz – aptekarz, właściciel firmy Beiersdorf, współwynalazca kremu Nivea, opatrunku samoprzylepnego (plaster Leukoplast) i taśmy klejącej
• Adam Zagajewski – poeta, eseista, prozaik, tłumacz
• Jerzy Ziętek – generał, wojewoda
• Jan Strządała – polski poeta

Informacje podstawowe

Gliwice

• Województwo śląskie
• Miasto na prawach powiatu
• Gmina miejska
• Prawa miejskie od 1250
• Prezydent: Zygmunt Frankiewicz
• Powierzchnia: 134,2 km²
• Współrzędne: 50°17' N 18°40' E
• Wysokość: 200 m.n.p.m.
• Populacja:
  • Liczba ludności: 200361
  • Gęstość: 1528 os/km²
• Miasta partnerskie
• Strona internetowa miasta (pl)

Ta strona zawiera treści z Wikipedii. Oryginalny artykuł był umieszczony pod nazwą Gliwice. Lista autorów jest dostępna w historii strony. Tak jak w Encyklopedii Gliwickiej, tekst z Wikipedii jest udostępniony na licencji GNU Free Documentation License.